Svi smo barem jednom u životu radili EKG, odnosno snimali smo rad srca. To je osnovni kardiološki pregled, a detaljniji pregled bi bio ultrazvuk srca. Ova metoda omogućava doktoru da vidi pokretne slike srca i da stekne uvid u njegovo zdravlje.

Ultrazvuk srca ili ehokardiografija je neinvazivna (bezopasna) metoda, bez ikakvih štetnih dejstava i pacijenti je odlično podnose. Prilikom pregleda srca putem ultrazvuka srca, odnosno ehokardiograma,  nema zračenja, tj. radijacije i može se koristiti kod ljudi svih uzrasta, od dece do ljudi u dubokoj starosti.

Ehokardiografski pregled srca (ultrazvuk srca) traje pola sata i ne zahteva nikakve posebne pripreme.

Ultrazvuk srca – šta otkriva?

Lekar kardiolog će prilikom ultrazvuka videti performanse vašeg srca, kao i srčane strukture (srčane pretkomore, srčane komore i srčane zaliske). Kardiolog ultrazvučnim pregledom srca može otkriti uzrok šuma na srcu, kao i veličinu srčanih šupljina, te da li postoji neka tečnost oko srca; proceniće se sposobnost srca da pumpa krv (procena srčanog mišića) ukoliko pacijent ima osećaj nedostatka vazduha (otežanog disanja) ili se žali na određene tegobe prilikom fizičkog napora.

Kome treba uraditi ultrazvuk srca, odnosno ehokardiografski pregled?

• ukoliko Vam je EKG nalaz patološki
• svima koji imaju povišen krvni pritisak, povišene vrednosti masnoće i šećera u krvi
• svima koji se žale na brzo umaranje i nedostatak vazduha
• ako imate osećaj lupanja srca, stezanja ili bola iza grudne kosti
• ako Vam je dijagnostikovana angina pektoris
• ako ste preležali  infarkt miokarda
• ako Vam je dijagnostikovan šum na srcu
• ako ste imali operaciju srca ili intervenciju na krvnim sudovima

Elektrokardiogram  (EKG) predstavlja zapis električne aktivnosti našeg srca na površini kože.

Elektrokardiografija, odnosno EKG, je brza, bezbolna i neinvazivna metoda kojom se  registruje električna aktivnost srca.

Ovom metodom mogu se otkriti različita oboljenja srca. Snimanje traje nekoliko minuta i rezultat je dostupan  odmah.

Snimanje se vrši u ležećem položaju i sastavni je deo kardiološkog pregleda. EKG je važan u dijagnostici poremećaja srčanog ritma, te u dijagnostici i praćenju koronarne bolesti srca (angina pektoris i infarkt miokarda).

EKG se obavezno radi kada pacijent ima simptome ili znake oboljenja srca, i ako postoji sumnja na bolesti i stanja koja mogu da se odraze na rad srca (različiti metabolički i elektrolitski poremećaji). Takođe, EKG treba uraditi i osobama koje su imale neobjašnjive gubitke svesti ili kolapse, jer njihov uzrok mogu često biti ranije neprepoznate bolesti srca.

U nekim situacijama neophodno je pomoću posebnih uređaja kontinuirano snimati EKG (holter) što može da traje 24 sata ili duže.

24-satni holter EKG-a (elektrokardiograma) je grafički zapis električne aktivnosti srca tokom perioda od 24 sata uz pomoć posebnog uređaja. Holter je mali, prenosivi uređaj koji beleži srčani  ritam. Snimanje traje jedan dan (24 sata).

Holter srca, odnosno snimanje rada srca putem holtera preporučuje se u cilju registrovanja promena srčanog ritma koje se javljaju povremeno ili samo u određenim situacijama. Holter EKG se u kardiologiji primenjuje u cilju registrovanja poremećaja srčanog ritma i sprovođenja (aritmije) i drugih bolesti srca, u praćenju rada pejsmejkera itd.

Holter arterijskog krvnog pritiska (holter pritiska) je metoda kojom se arterijski krvni pritisak meri u određenim intervalima tokom 24 sata.

Holter pritiska je aparat koji nezavisno od Vaše psihe, svesnog ili podsvesnog uticaja pokazuje tačne vrednosti krvnog pritiska tokom dana, noći, tj. fiziološke oscilacije. Sve u cilju ranog otkrivanja hipertenzije, odluke o uvođenju antihipertenzivne terapije, praćenju terapijskog efekta na vrednosti krvnog pritiska i određivanju doze i vremena uzimanja leka.

Za vreme nošenja 24-satnog holtera arterijskog krvnog pritiska pacijent nastavlja sa uobičajnim dnevnim aktivnostima (posao, fizičke aktivnosti, spavanje, uzimanje lekova) i navikama (konzumacija kafe).

Najvažniji razlozi za nošenje 24-satnog holter arterijskog krvnog pritiska su:

• dijagnostikovanje arterijskog krvnog pritiska
• proveravanje oscilacija krvnog pritiska tokom dana i noći
• kontrola efekata antihipertenzivne terapije
• vrtoglavice, nesvestice
• sumnja na povišen krvni pritisak u trudnoći
• neregulisana arterijska hipertenzija
• korekciju vrste antihipertenzivnih lekova i vremena u toku dana kada se uzimaju antihipertenzivni lekovi

Na osnovu dobijenih vrednosti 24-h monitoringa krvnog pritiska, lekar donosi odluku o određivanju odgovarajuće terapije ili o daljem dijagnostičkom ispitivanju.

Ergometrija (test opterećenja) je metoda kojom se testira uticaj fizičkog opterećenja na srčani rad.

Test opterećenja se izvodi u svrhu otkrivanja kardiovaskularnih bolesti i procene prohodnosti krvnih sudova nakon infarkta miokarda, intervencije na krvnim sudovima (stentovi) ili nakon kardiohirurškog zahvata.

Ergometrija (test opterećenja) se izvodi na pokretnoj traci čija se brzina i nagib postepeno povećavaju. Testiranje izvodi lekar kardiolog u saradnji sa medicinskom sestrom i ono traje do postizanja odgovarajuće srčane frekvencije ili pojave subjektivnih tegoba ili do značajnih promena u EKG-u.

Hranu, piće, kafu i cigarete ne uzimajte najmanje 3 sata pre testiranja, takođe pre testiranja izbjegavajte veće fizičke aktivnosti. Potrebno je obući udobnu obuću i laganu komfornu odeću.

Stres ehokardiografski test je neinvanzivna dijagnostička metoda za otkrivanje koronarne bolesti srca.

Ovaj pregled podrazumeva korišćenje medikamenta dobutamina u cilju izazivanja ishemije miokarda, odnosno slabijeg snabdevanja srčanog mišića kiseonikom uz kontinuirani monitoring srčane frekvence, arterijskog krvnog pritiska,elektrokardiografskog I ehokardiografskog zapisa.

U prisustvu aterosklerotske bolesti koronarnih krvnih sudova, ishemija se manifestuje kroz promene u kretanju srca (srčanih zidova) koje su vidljive ehokardiografski.

Farmakološki stres ehokardiografski pregled je najbolja metoda za otkrivanje i praćenje koronarne bolesti i validiniji je od klasičnog testa opterećenjem koji predstavlja prvi test izbora kod sumnje na koronarnu bolest. U situacijama kada ovaj test daje nedovoljno jasne informacije, kao i kod promena na EKG-u koje onemogućuju adekvatnu interpretaciju testa, primenjuje se stres-ehokardiografski test.

Ovim testom možemo da utvrdimo značajno zakrečenje arterija srca i pre nego što se razvija teže stanje. Na taj način se potvrđuje angina pektoris, čime se pacijenti indikuju za koronarografiju i eventualnu revaskularizaciju srca. Kod pacijenata koji već imaju imaju ugrađene stentove ili bypass, može se utvrditi prohodnost, tj.stenoza stentova ili graftova i potreba za novom rekoronarografijom, a može da se prati i efekat dosadašnjeg lečenja bolesnika.

Metoda je bezbedna, jer se sve vreme testa prati srčani rad, krvni pritisak, simptomi pacijenta, EKG i najbitnije rad srca ultrazvukom, kojim se može uočiti ishemija (patnja srca) i pre nego što to pacijent oseti ili se pokaže EKG promenama. Sa druge strane, metoda je mnogo bezbednija i u odnosu na scintigrafiju miokarda (SPECT), gde bolesnik dobija radioaktivni izotop, koji ima izvesnu dozu zračenja, dok je ultrazvuk najbezbednija metoda.

Sam test traje oko 30 minuta. Sve vreme testa, pacijent leži, a putem leka opterećuje se srce. Bolesniku se pre testa postavlja braunila, putem koje se daje dobutaminska infuzija. Na kraju testa, daje se antidot Dobutaminu, Presolol, kojim se srce vraća u prvobitno stanje.

Minimum 24 sata pre izvođenja testa, bolesniku se ukida davnje leka- beta blokatora (Presolol, Byol, Metoprolol, Bisoprolol, Concor, Nebilet, Binevol, Biprez, Dilatrend, Karvileks i sl). Ostalu terapiju, pacijent uzima nepromenjeno.

Kada se radi Stres ehokardiografski test?

• Kod bolova u grudima
• Kod sumnje na anginu pectoris (procene ozbiljnosti angine pectoris)
• Posle infarkta miokarda
• Kod viskog arterijskog pritiska
• Kod poremećaja srčanog ritma
• Kod pacijenata kojima je klasičan test fizičkim opterećenjem urađen, ali je rezultat sumnjiv, nedovoljno jasan
• Kod procene vitalnosti delova srčanog mišića
• Kod određenih patoloških promena na EKG-u (izmenjen EKG, npr. blok leve i desne grane…)
• Značajne EKG promene (ST promene) bez angioznog bola ili angiozni bol bez značajnih EKG promena
• Ukoliko postoje granične do umerene EKG promene i bol u grudima blažeg stepena pri umerenom ili većem fizičkom opterećenju.

Koronarni protok u miru iznosi oko 225-250 ml/min (4-5% MV) .

Sposobnost povećanja protoka u slučaju povećanog zahteva kroz koronarne arterije od bazalne do maksimalne naziva se rezerva koronarnog protoka (CFR – eng. Coronary Flow Reserve).

CFR predstavlja odnos maksimalne (u hiperemiji) i bazalne (pre davanja stresora) brzine koronarnog protoka.

CFR test je neinvazivna, veoma osetljiva i pouzdana metoda.

Normalne vrednosti CFR ukazuju da su i koronarne (epikardne) arterije i mikrovaskularno korito bez značajnih promena (normalno). Dok, snižene vrednosti, odnosno neadekvatan skok protoka nakon aplikacije stresora ukazuje ili na funkcionalno značajno suženje na epikardnim koronarnim arterijama ili na oštećenje mikrocirkulacije.

Prihvaćeno je da se CFR > 2 smatra normalnim.                                                                                                         

Indikacije za test

• Procena funkcionalne zanačajnosti stenoza (40-70%),
• Detekcija kritičnih stenoza (>90%),
• Evaluciju nakon revaskularizacije miokarda (perkutane koronarne intervencije ili by-pass operacije),
• Procena oštećenja mikrocirkulacije

Kontraindikacije

• atrioventrikularni blok II i III stepena (ukoliko nije implantiran pacemaker),
• sick sinus sindrom,
• akutna srčana insuficijencija,
• teški oblici astme,
• alergija na stresor

Test počinje eho pregledom srca gde se u datom momentu aplikuje lek adenosin kroz plasiranu braunilu.  Doza leka se određuje prema telesnoj težini pacijenta. Ukoliko je potrebno doza se može ponoviti, radi bolje I preciznije procene.

Pacijent ima pripremu 48 h pre pregleda I to sledeću:

• Ne treba da pije kafu, čaj, coca colu,
• Da ne jede čokoladu, banana i kikiriki.
• Od lekova jedino ne sme uzimati aminofilin.

Ako imate bolove u nogama, svrab, oticanje, grčeve ili vidljive proširene vene, sa ili bez rana na nogama, potrebno je da uradite: 

• detaljan pregled vaskularnog hirurga
• ultrazvučni i color doppler pregled vena i arterija nogu

Vaskularna oboljenja mogu biti lokalizovana na arterijama, venama i limfaticima. U najtežem obliku, oboljenja arterija se manifestuju ishemijom, a oboljenja vena i limfatika se manifestuju venskim ili limfnim zastojem (otokom).

Pored oboljenja, značajne su i povrede krvnih sudova, pri čemu se povrede arterija manifestuju kliničkim sindromom hemoragije i/ili ishemije, povrede vena se manifestuju venskim krvavljenjem, a povrede limfatika limforejom.

Vaskularna oboljenja mogu imati akutni (naglo nastale tegobe i promene) i hronični tok (postepen razvoj tegoba i promena).

Tegobe koje zahtevaju da se obavi pregled vaskularnog hirurga su: 

• Bol ili grčevi u rukama /nogama tokom određenih aktivnosti ili u određenom položaju,
• Noćni bol koji remeti san
• Pojava rana koje ne zarastaju
• Prolazni ataci ishemije mozga (TIA) ili preležan moždani udar (CVI),
• Gubljenje na težini i bol nakon uzimanja obroka,
• Vidljive proširene vene na nogama
• Otok dela ili cele ruke/ noge sa ili bez promene boje i temperature kože i tako dalje.

Pregled vaskularnog hirurga je složen specijalistički pregled, uglavnom je bezbolan i ne zahteva primenu invazivnih instrumenata (uobičajeno se koriste slušalice, traka sa centimetarskom podelom, eventualno manžetna za merenje krvnog pritiska).

Poželjno je pre samog pregleda uraditi kolor dopler krvnih sudova.

Kolor dopler krvnih sudova je ultrazvučni bezbolan pregled kojim se proverava stanje krvnih sudova i arterija određenog tela dela. Ova dijagnostička metoda u cilju provere stanja vaših krvnih sudova meri protok krvi kroz krvne sudove, te se ovakvim pregledom mogu dijagnostikovati razni uzročnici problema koje osećate kao na primer: suženje krvnih sudova, proširenje krvnih sudova, mogu se videti razne promene – naslage (plakovi), otkriće svih stadijuma zapušenja arterija (tzv. tromboze).